authentiek functioneren in de klas kun je leren

“Die van Nederlands is nen echte”, zegt Lander (16). “Ik zit graag in zijn les en steek veel van hem op.” Dat treft, want door populaire media als het internet, Facebook en Twitter zijn leraren slechts een van de vele bronnen van informatie voor jongeren. Hoe jongeren dan selecteren? Ze zoeken welke informatie authentiek overkomt.
Het belang van authenticiteit in onze maatschappij, en zeker bij jongeren, neemt alleen maar toe. Nieuw onderzoek toont welke criteria jongeren gebruiken om hun leraren als ‘authentiek’ te beschouwen. En geeft aan hoe je in de klas authentiek functioneert en dat zelfs kunt leren. Echt?

1.  Ken je vak, vertel je verhaal
 “Ik zit daar in de klas omdat ik wil bijleren. De lessen mogen leuk en aangenaam zijn, maar dat is niet het belangrijkste.” Lucas (18), 6 aso
Je leerlingen verwachten vooral dat ze iets bijleren in de klas. Vakkennis is daarom het belangrijkste criterium om een leraar als ‘echt’ te beoordelen. Klasmanagement is ook belangrijk. Leerlingen verwachten dat je de klas in de hand houdt, maar dan vooral omdat ze dan beter kunnen bijleren. In een rumoerige klas is het moeilijker om iets op te steken.
 “Hij springt van de hak op de tak. moeilijk om te volgen. ineens gaf hij vlug grammatica, omdat we te weinig tijd hadden. Toen dacht ik: ik leer het gewoon niet meer.” Maite (16), 4 bso
Vakkennis houdt voor je leerlingen ook in dat je als leraar duidelijk en helder de leerstof uitlegt en daarvoor de nodige tijd voorziet. En ze verwachten ook dat je hen helpt bij het verwerken van de leerstof, dat je hen warm maakt voor de vakinhoud, en er samen met hen naar streeft dat ze een goed resultaat halen. Leerlingen appreciëren dus sterk dat je weet waarover je praat en dat je dat kunt vertalen naar de doelgroep aan wie je lesgeeft.

Echte leraren? zij die het leuk vinden om les te geven

2.  Breng  je passie over
“Als ze leeft voor haar vak. als je ziet dat ze werk in haar vak heeft gestoken. Als ze haar leerstof niet aframmelt, maar echt geïnteresseerd is in haar vak, ja, dan …” Fleur (17), 5 tso
Als je leerlingen het gevoel hebben dat je als leraar met je vak en met hen bezig bent, dat je investeert in je vak, dat je bevlogen bent en leeft voor je vak, dan is dat een geweldige surplus. Ze appreciëren het als je tijd en moeite steekt in je lesvoorbereidingen en zoekt naar creatieve manieren en invalshoeken om je leerstof over te brengen.
 “Hij hield zich misschien niet aan het leerplan, maar toch leerde hij ons op die manier zo veel meer.” Victor (15), 4 tso
Je leerlingen focussen niet echt op didactische werkvormen. Die vinden ze enkel belangrijk als ze de les aangenamer maken of als ze ervoor zorgen dat ze de inhoud beter begrij- pen. Ze waarderen het als je lesgeeft op de meest efficiënte en effectieve manier. Jongeren bewonderen de leraar die meer weet dan het puur noodzakelijke en die toont dat hij de actualiteit van zijn vak bijhoudt. Cruciaal is wel dat die extra’s een meerwaarde bieden voor de les, dat ze meer doen dan de les ‘opleuken’. Lachen en plezier maken kunnen, maar zijn ondergeschikt aan bijleren en passie.
3.  Blijf op een veilige afstand
“Als je met een probleem zit, komt hij naar je toe, maar hij blijft op een bepaalde afstand. Hij praat niet over relaties in de les. Hij is geen vriendje van ons op Facebook.” Aya (17), 5 aso
Leerlingen verwachten dat je soms over je eigen leven praat in de les, dat maakt de vertrouwensband sterker. Maar toch  moet er voor hen een zekere afstand zijn. Jongeren zijn zeer genuanceerd over de mate waarin je je als leraar blootgeeft in de les. Autobiografische elementen in je les maken je menselijker, maar doe dat zeker niet te veel, zodat je leerlingen er geen ongemakkelijk gevoel bij krijgen.
“Toen ik in een volgend leerjaar zat, wist zij nog wie ik was, en nam ze me wel eens apart voor een babbeltje. Leuk dat ze dat nog wou doen.” Matteo (18), 6 bso
Het is belangrijk dat je als leraar, vooral in de informele momenten, zoals pauzes, leswissels of op schooluitstap, interesse toont voor de leefwereld van de jongere. ‘Hoe was het op de sportclub’, ‘Hoe gaat het thuis’, dergelijke kleine vragen zijn zeer belangrijk voor de perceptie van authenticiteit bij een leraar. Leraren moeten ‘voelsprieten’ hebben voor conflicten in de klas, moeilijke thuissituaties, problemen met welbevinden.
4.  Wees je eigenste zelf
“Al die leraren zijn zo verschillend en dat is leuk. Ze hebben eigen specialiteiten, ze zijn zo gebeten en hebben allemaal andere interesses.” Rayan (16), 4 tso
Leerlingen verwachten van jou dat je jezelf bent in de klas. Dat je je stempel drukt op zowel de aanpak van je lessen als de manier waarop je omgaat met je leerlingen. Een ‘echte’ leraar is uniek omdat hij zijn eigen persoonlijkheid behoudt, hij op een eigen manier omgaat met zijn leerlingen, bij zijn eigen standpunten blijft en zich consequent gedraagt. Je bent uniek omdat je anders lesgeeft dan de andere leraren. En je leerlingen verwachten ook dat de les waarin ze zitten uniek is.
“De vervangster voor geschiedenis trok zich heel hard aan wat wij van haar vonden, en ze gedroeg zich daar ook naar. Als we zeiden: ‘geen toets, we hebben er nog maar net een gehad’, gaf ze onmiddellijk toe. Dat is niet goed, niet écht.” Fatma (17), 5 aso

Opvallend: leerlingen verlangen van jou dat je de controle houdt over je les en dat je je niet te sterk laat leiden door wat ze van jou vinden. Humor mag en bepaalt ook sterk mee de klassfeer, maar jongeren geven aan dat je als leraar gezag moet hebben en grenzen moet stellen. Leerlingen willen respect tonen voor een leraar als die ook respect heeft voor zijn leerlingen. Respect kun je tonen door je leerlingen ruimte te geven om zich te uiten en hun mening te formuleren, maar je kunt het ook ‘afdwingen’ door je autoriteit, je manier van lesgeven, je aanpak, je houding, je stijl.